Η θεωρία της μουσικής στην πράξη [tip #5]

May 30, 2014

Πώς βελτιώνουμε και εξελίσσουμε την ρυθμική αντίληψη ενός μαθητή;

Ένας από τους πολλούς τρόπους που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος, αναλύεται στο παρακάτω, φαινομενικά απλό παράδειγμα.

Σε μία δοσμένη μελωδική γραμμή (χωρίς ένδειξη μέτρου), όπως η παρακάτω, την οποία πρέπει ο μαθητής να τραγουδάει τονικά σωστά και να κουρδίζει με βάση τις αρμονίες που προκύπτουν από τα μελωδικά διαστήματα, ζητούμε:

α) να σημειώσει ο μαθητής 4 πιθανά μέτρα (4μετρη φράση) κατά την δική του εκτίμηση, έχοντας βέβαια πάντοτε υπόψη τις μελωδικές κατευθύνσεις χαρακτηριστικών φθόγγων και την βαρύτητά τους μέσα στην μελωδική γραμμή.

β) να σκεφτεί μια ένδειξη μέτρου, όχι με τυχαία επιλογή, αλλά έχοντας αντίστοιχη γνώση της ιδαιτερότητας που παρουσιάζουν τα διάφορα είδη μέτρων στους τονισμούς (ισχυρά-ασθενή) και τις ομαδοποιήσεις των φθόγγων μέσα σε κάθε μέτρο.

γ) να σχηματίσει όλο το 4μετρο ρυθμικά στο μυαλό του τραγουδώντας σωστά τα μελωδικά διαστήματα και στη συνέχεια να απεικονίσει με την κατάλληλη σημειογραφία στο χαρτί αυτό που σκέφτηκε. Eδώ συμβαίνει αρκετές φορές, ο μαθητής να αποδίδει προφορικά σωστά αυτό που σκέφτηκε, αλλά να το μεταφέρει λανθασμένα στα γραπτά. Η ταχύτητα σκέψης είναι πάντοτε μεγαλύτερη από την ταχύτητα καταγραφής και οι λόγοι είναι αφενός η ύπαρξη πολλών μουσικών συμβόλων και αφετέρου η μικρότερη ή μεγαλύτερη εμπειρία που έχει αποκτήσει κάποιος. Αυτό το ζήτημα λύνεται σταδιακά με την εξάσκηση στο ρυθμικό dictée.

δ) Αφού γραφτεί σωστά το 4μετρο στην ένδειξη μέτρου που έχει επιλεγεί (σε απλό, σύνθετο ή μικτό μέτρο), ζητούμε από τον μαθητή να σκεφτεί για την ίδια μελωδική γραμμή, την μεταφορά της στις άλλες 2 κατηγορίες μέτρων. Έτσι π.χ. εάν έχει επιλεγεί το απλό μέτρο ³⁄₄, μπορεί μετά να μεταφερθεί σε ένα σύνθετο και ένα μικτό μέτρο κ.ο.κ.

Έτσι η παραπάνω μελωδία μπορεί να πάρει τις εξής ενδεικτικές και όχι μοναδικές μορφές:

π.χ

Εάν ο μαθητής είναι αρκετά εξοικειωμένος με την συνοδεία, μπορεί να παίζει την μελωδία και να συνοδεύει με τις κατάλληλες αρμονίες.

Είναι φανερό ότι η άσκηση αυτή δεν είναι απλή όπως ίσως μοιάζει με μια πρώτη ματιά. Η διεκπεραίωση της απαιτεί μακροχρόνια συστηματική και μεθοδική διδασκαλία και εξάσκηση. Το αντίτιμο βεβαίως είναι η δημιουργία ισχυρής υποδομής με άμεσο αντίκτυπο στην ευκολία ανάγνωσης και εκτέλεσης μουσικών έργων.